Aboozer Amînî (Ebûzer Emînî) derhênerekî Efxan e. Ew sala 1985’an hatiye dinê û gava hîn 14 salî ye, dibe penaber û li Holandayê bi cî dibe. Amînî sala 2010’an ji “Grrit Rietveld Academie” mezûn dibe û bala wî bêhtir li ser çêkirina belgefilman e. Her wiha ew karê pevbestinê jî dike û heta niha ji bo gelek filman xebitiye û pevbestina wan jî çêdike. Lê li hêlekê jî bi projeyên xwe yên şexsî re mijûl e. Wî beriya niha bi navê “Angelus Novus” û “Where is Kurdistan” du kurtefilm çêkirine. Herî dawî jî berê xwe daye paytexta Efxanistanê Kabilê û belgefilmeke bi navê “Kabul, city in the wind” (Kabil, bajarê li ber bayê) çêkiriye. Ev belgefilma wî li gelek festîvalan hate nîşandan. Heta li festîvala “IDFA” ya belgefilman a li Amsterdamê, wek filma destpêkê hat nîşandan û xelata jûriyê ya taybet jî wergirtiye. Ev belgefilm yekem belgefilma wî ya dirêj e. Me ji Aboozer Amînî çend pirs kirin derbarê belgefilma wî û rewşa niha ya Efxanistanê de. Aboozer Amînî bi dilnermî em qebûl kirin.
Bi rastî min xwest jiyana mirovên li derveyî şer mane û bi jiyana rojane re mijûl in, nîşan bidim. Nexasim jî yên ku li ser medyayê nayên dîtin û haya kesî ji wan tineye. Jiyana wan bêhtir bala min dikişîne û ez meraq dikim ka ew çidikin û çawa dijîn. Di van 20 salên dawiyê de derbarê Efxanistanê de gelek film hatin çêkirin. Gelek ji wan bi hişmendiya serdestan ve ne û tenê hin rojevên siyasî dişopînin. Ew bêhtir tûndiyê, şer, mafên mirovan, mafên jinan û qehremaniya rojavayî bêhtir derdixin pêş û mijarên din jibîr dikin an jî naxwazin nîşan bidin. Lê derbarê jiyana mirovan ya rojane de zêde film nehatin çêkirin. Civaka Efxanistanê jî wek yên din e. Hin mirov hene ew li gel şer û pêvçûnan tenê dixwazin jiyana xwe bi awayekî normal û sade bijîn. Ew jî mirovên normal in. Haya wan ji hêzên ku şer dikin û Efxanistanê xera dikin, nîne. Ew tenê berdêla vê yekê didin. Min xwest dîmenê jiyana van kesan bigirim kamerayê, li taxên pişt Kabilê çi diqewime û mirov debara xwe çawa dikin yan jî bi çi re mijûl in. Mijarên piçûk ên mirovan bêhtir bala min dikêşin, ez nakevim dû şer û dîmenên xizaniya welatê xwe.
Li vê belgefilmê 3 salên min çûn. Ji bo karibim karakterên xwe baş nas bikim û baweriyekê çêkim di navbera xwe û wan de min gelek wext derbas kir bi wan re. Ji bo xeyal û tirsên wan û her wiha hêviyên wan baş fêhm bikim, min pêşî qet kamera nebir bi xwe re. Tenê min xwest guhdariya wan bikim û wan ji nêz ve nas bikim. Li gorî min ji bo belgefilmekê ev tişt girîng e, ji bo tu ji wê atmoseferê fêhm bikî divê tu bi wan re bimînî û wext derbas bikî yan na, tu nikarî zêde kûr biçî û tiştekî baş çêkî. Gelek kes wek turîstan tên Efxanistanê û zû bi zû filman çêdikin û lê dixin diçin. Kesên biyanî tim wisa dikin û xema wan tiştekî din e. Ew ti carî ji hest û hizira van kesan fêhm nakin û ji xwe derdekî wan ê welê jî tineye. Gelek caran her tişta xwe amade dikin û bi fikrên şaş tên vî welatî, gava karê xwe bi dawî dikin û diçin, dîsa bi heman fikra şaş vedigerin. Jixwe gava mirov berê xwe dide filmên wan jî polîtîkaya ku dixwazin bibêjin, derdikeve holê. Lê evder welatê min e, ez nikarim wek van kesan bikim. Ez mecbûr im bi berpirsyarî tevbigerim û çîrokên cihê bibêjim yên ku nayên gotin, yên ku dîmenên wan nayên girtin. Ez bi vê yekê daketime.
Wek filmçêkerekî derbarê Efxanistana niha de tu çi difikirî? Rewşa dawî çawa dinirxînî?